Plastik Esaslı Ambalaj Malzemeleri
Plastikler, petrol veya petrol türevlerinden elde edilir. Plastik ambalajlar son derece
hafif ve kolay şekil verilebilme özelliklerinden ötürü giderek daha yaygın şekilde
kullanılmaktadır. Plastik ambalajların değişik türleri vardır. Bu türlerin başlıcaları;
 PET (Polietilentetraftalat),
 PVC (Polivinilklorür),
 PP (Polipropilen),
 PS (Polistren) ,
 PE (Polietilen) dir.
Bu isimler, ambalajların değişik kimyasal yapılarından kaynaklanmaktadır.

 Polietilen (PE): Evlerimizde en çok kullandığımız plastik
türüdür. Çamaşır suyu, deterjan ve şampuan şişeleri, motor yağı şişeleri,
çöp torbaları gibi birçok kullanım alanı vardır. Geri dönüştürülmüş PE den
deterjan şişeleri, çöp kutuları ve benzeri ürünler üretilebilir.
Resim 2.2.2.deterjan şişeleri

 Polivinilklorür (PVC): Su ve sıvı deterjanların, bazı kimyasal
maddelerin, sağlık ve kozmetik ürünlerinin ambalajlarında kullanılır.
Kullanılmış PVC ambalajlarından kirli su boruları, marley ve çeşitli dolgu
malzemeleri üretilir.
Resim 2.2.3. su şisesi

 Polipropilen (PP): Polipropilenden deterjan kutularının kapakları,
margarin kapları gibi ambalaj malzemeleri üretilir. Ayrıca dayanıklı olması ve
geri dönüştürülebilirliği nedeniyle otomotiv sektöründe de önemli bir
kullanım alanı bulmaktadır. Geri dönüştürülmüş PP den sentetik halı tabanı,
çeşitli plastik oyuncak ve kırtasiye malzemeleri üretilir.
Resim 2.2.4. şampuan şişeleri

 Polistren (PS): Evlerden kaynaklanan ambalaj atıkları içerisinde
en az rastlanan ambalaj türüdür. Yoğurt ve margarin kaplarında yoğun
olarak kullanılan polistrenin geri kazanımı, PE ve PP de olduğu gibi yaygın
bir şekilde yapılmaktadır.
Resim 2.2.5.margarin kabı31
 Polietilentetraftalat (PET): PET genellikle su, meşrubat ve yağ
şişelerinin ambalajlanmasında kullanılır. Hafif ve dayanıklı olması
nedeniyle kullanım alanı giderek genişlemektedir. Atık PET ler, sentetik
elyaf ve dolgu malzemesi olarak değerlendirilebilir.

Ambalaj, insanlığın ve tabiatın ürün yaratımında ki en önemli yanlarından biridir.

Tabiattaki olayları gözlemlemek ambalajı anlamamıza yardımcı olur.

Tabiattaki ürün ve ambalaj ilişkisinde gerçekleşen biyolojik yapılar bize ambalajın

öncelikli koruma fonksiyonuna sahip olduğunu gösterir, örneğin kabukların içindeki fındık,

bezelye kabuğundaki bezelye, portakal kabuğundaki portakalda olduğu gibi. Tabiatta

bulunan meyvelerden, hindistancevizi, ananas, yerfıstığı, muz gibi meyvelerinde benzer

özellik de ambalaja sahip olduğu gözlemlenebilir. Tabiatta kendini hayran bırakan bir başka

form yumurta ve yumurta kabuğudur. Yumurta kabuğu geometrisi gereği koruma

fonksiyonuna sahip olması yanı sıra, ekonomik, güzel ve dayanıklı formu bakımından da

sanatçıların ve tasarımcıların eserlerine ilham verir.

Ambalajlar açılmak içindir. Görsel kimliğe sahip olması, iletişim ve etkileyici renk

olgusu iyi bir ambalajda olması gereken değerlerdir. Ambalajın belirgin özelliklerinden biri

tüketiciye ilk kullanım garantisini vermesidir. Ürünün tüm özelliklerini kendinde koruması

ve kullanıcıya kendini sunması bakımından heyecan vericidir. Kullanıcı ambalaja olan

saygısından dolayı yavaş yavaş açar ve atmayarak tekrar kullanır.

Ambalaj, ürünlerin maliyetlerini etkileyen ve satışları arttırmada rolü çok büyük olan

önemli bir bütünleyicidir. Çağdaş ekonomilerde ambalaj bir zorunluluktur. Ambalajın ayrıca

fiyat artırım ve indirimlerinde talep elde etmede önemi büyüktür. Örneğin: diş macunu ürünü

ambalajını büyüterek “aynı fiyata şimdi (+%20)” daha çok şeklinde promosyon yapabilir.

Ambalajlama, depolama, stoklama, taşıma gibi fiziksel dağıtım faaliyetlerini kolaylaştırır,

toplum sağlığını korumaya yardımcı olur. Üretici, toptancı, perakendecilerin mallarının

satışlarına, kullanıcıların saklamasına, eski ürünler için yeni pazarlar geliştirilmesine, yeni

ürün geliştirmeye ve ihracatın artışına yardımcı olur, bu yönleriyle ülke ekonomisine katkı

sağlar.

Ambalajlamanın önem kazanması;

 Modern Pazar kavramının,

 Self servis yönteminin,

 Süpermarketlerin gelişmesi,

 Çalışan kadın sayısının artması,

 Tüketici gelir ve refahının artışı,

 Ambalajlama endüstri ve teknolojisinin gelişimi (tetra

pak kutu),

 Üretimin çeşitlenmesi gibi ekonomik faktörlerden

kaynaklanmıştır.

Ambalajlama ile ilgili yasal düzenleme, 1931 tarihli–3517 sayılı ”yazılı ve basılı

kâğıtların kese kâğıdı olarak kullanılmaması hakkında Kanun” dur.

Türkiye’de dünya çapında kaliteli ürünler üreten ambalajlama tekniklerinden el

değmeden paketleme yapan Tetra-Pak ve Alfa Laval gibi dünya firmaları üretimlerini

sürdürmektedir.5

Çevreci Ambalaj

Tetra Pak kartonları pek çok açıdan "çevreci” sıfatını hakketmektedir. Tetra Pak

kartonları, yüzde 100 geri dönüştürülebilen malzemelerden üretilir. Kullanılmış Tetra Pak

kartonları genel olarak iki temel yöntemle geri dönüştürülür. Bunlardan ilki kağıt geri

kazanımı yöntemidir ve Tetra Pak karton ambalajların içerisindeki kağıt elyafının geri

kazanılarak değişik kağıt ürünleri elde edilmesi anlamına gelir. İkinci yöntem ise yonga

levha yöntemidir. Bu yöntemde kullanılmış Tetra Pak kartonları küçük parçalara ayrılarak ısı

ve basınç altında preslenir ve çeşitli kullanım alanları olan yonga levhalar üretilir.

Boş Tetra Pak kartonları doluma rulo halinde sevk edilir. Örneğin 200 ml'lik Tetra Pak

içecek kartonlarının bir rulosunda 20.000 paket vardır. Bu nedenle, bir kamyonla rulo

halindeki bu ambalajlardan 1 milyon adedini taşımak mümkündür. Oysa aynı miktarda hazır

şişe türü ambalaj boş olarak sevk edildiğinde yaklaşık 58 kamyon gerekmektedir. Tetra Pak

içecek kartonları dolu olarak sevk edildiklerinde ağırlık olarak yüzde 97'si ürün ve sadece

yüzde 3'ü ambalaj malzemesidir. Şise türü ambalajlarda ambalajın içerisindeki ürüne oranla

ağırlığı yüzde 60'a kadar çıkabilmektedir. Benzer şekilde, kullanılmış Tetra Pak içecek

kartonları kulakları açılıp yassı hale getirilerek normal hacimlerinin altıda biri kadar yer

kaplayabilmektedir.

Başka bir deyişle, Tetra Pak ambalajlarının boş, dolu veya kullanılmış olarak sevk

edilmesi fosil yakıt kullanımı, egzoz gazlarının emisyonu ve sera etkisi gibi çevreyi olumsuz

etkileyen unsurları en aza indirir.

Yenilenebilir Kaynak

Doğada sürdürülebilirliğin temelinde yenilenebilirlik yatar. Faaliyetlerimizde

kullandığımız kaynakları yeniden kullanabildiğimiz; bunların yerine yenilerini, en az

tükettiğimiz hızla geri koyabildiğimiz ölçüde çevremiz ile uyum içinde yaşarız. Bu

bakımdan, üretimde yenilenebilir kaynakları kullanmak çevre ve doğal kaynaklar açısından

en doğru tercihtir.

Tetra Pak, ambalajlarının tasarımında en az miktarda malzeme kullanarak, çevre

üzerinde en az etkiyi yapmayı hedefler. Amaç, ambalajın yaşam döngüsü boyunca olabilecek

en az miktarda kaynak tüketmektir. Her ürünün tasarımından, üretilip müşterilere

ulaştırılmasına kadar olan tüm aşamalarda, hammadde, enerji ve çevre de korunur. Tetra Pak

içecek kartonları, hafif oldukları için daha fazla ürünün daha az yakıt harcanarak taşınmasını

sağlar, böylece atmosfere salınan zararlı gaz miktarı azalır.

Üretimde kullanılan kaynakların yenilenebilir olmasının yanında, elde edilen ürünün

kullanımdan sonra geri kazanılması da son derece önemlidir. Tetra Pak içecek kartonlarının

en önemli özelliklerinden biri de, kullanıldıktan sonra yüzde yüz geri dönüştürülebilir

olmalarıdır. Birçok sektörün hammaddesini geri dönüştürülen Tetra Pak içecek

kartonlarından sağlaması, doğal kaynaklarımızın sırtındaki yükü de hafifletir.

Yenilenebilir kaynaklar, bunların etkin ve çevreyi en az düzeyde etkileyecek şekilde

kullanılmaları ve kullanımdan sonra geri kazanılabilen ürünler Tetra Pak üretiminin

vazgeçilmez unsurlarıdır.

Her yıl Mayıs ayında Düseldorf’da yapılan dünyanın en büyük ambalaj fuarına

(İnterpack) Türkiye’de katılmakta, başarılarını her geçen gün arttırmaktadır.

Ambalajlama, satıştan sonra malı taşıma sırasındaki hasarlara karşı korumak için

yapılan işlevdir. Ambalajlama, taşımanın mağaza veya müşteri tarafından yapılmasına göre

farklı olur.7

Ambalajlama yöntemleri genellikle üç türlüdür.

 Satış elemanı tarafından yapılan ambalajlama

 Özel ambalajlama elemanı

 Merkezi ambalajlama

Küçük mağazalarda ambalajlama genellikle satış elemanları tarafından yapılır. Büyük

mağazalarda da ambalajlama satış elemanları tarafından yürütülmesi tercih edilmektedir.

Bunun nedeni müşteri ile satış elemanı arasındaki sıkı ilişkinin sürdürülmesidir.

Bazı kuruluşlarda ambalajlama işlevleri kasiyerler veya kasiyerin hemen yanında

bulunan ve yalnız ambalajlama ile görevli elemanlar tarafından yürütülür. Her reyon için ayrı

bir ambalajlama masası vardır.

Evlere teslim edilecek malların ambalajı için mallar torba, kasa, kutu içinde araçlarla

merkezi bir ambalajlama ünitesine gönderilir. Bu merkezde mallar taşımaya uygun

ambalajlama yapılarak ilgili teslimat elemanına verilir.

Müşteriler tarafından taşınacak malların çoğu önceden imalatçılar tarafından

ambalajlanmaktadır. Satışlar satış alanındaki örnekler üzerinden, teslimatta stoktaki önceden

ambalajlanmış mallardan yapılır.

Ambalajlama üç değişik katmandan oluşur.

 Birincil ambalaj, ürünü içine alan ilk, asıl ambalajdır. Örneğin, diş macunun

tüpü, kolonyanın şişesi, ilacın blisteri… Bir ürünün bir satış birimini içeren

ambalajı “perakende ambalajı”dır. Tüketici ambalajı, iç ambalajda denir. Dökme

adı verilen biçimde satılan ürünler, ambalajsız olup çuval gibi geniş ambalajlara

konulur. Örneğin çimento, açık temizlik malzemeleri…8

 İkincil ambalaj, birincil ambalajı koruyan ve kullanılmak için açılan, atılan

ambalajdır. Örneğin, ilacın, diş macununun içine koyulduğu karton kutu…

 Dış ambalaj, yükleme, taşıma, nakliye, depolama ve tanıma için gereklidir.

Perakende ambalajların içine koyulduğu, kutu, koli, kasa, konteynerdir. Örneğin,

ilaç kolileri, şişelerin konulduğu plastik kasa, uzak yerlere gönderilen birçok

kutuyu içine alan konteynerler gibi…

 Konteynır: Uluslararası taşıma kurallarına uygun olarak, uluslararası

standartlar örgütünce kabul edilmiş boyutlarda ve tipte her türlü taşımacılığa

elverişli, birçok eşyayı aynı anda taşınmasına olanak sağlayan, bir araçtan

diğer araca aktarılabilen, birçok defa kullanılabilmek için metal aksamdan

yapılmış, yükleme ve boşaltmaya uygun dikdörtgen prizma biçiminde

tasarlanan taşıma kaplarıdır. Aynı zamanda ambalajlama, depolama, zaman,

sigorta giderlerinden tasarruf sağlar.

KAYNAKÇA

 Doç.Dr.Baybars TEK Perakende Pazarlama Yönetimi Üçel Yayımcılık 1984

İzmir

 Pehlivan,E 1995 Geri Kazanılabilir Maddelerin Potansiyelinin

Araştırılması, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek

Lisans Tezi İstanbul

 Ambalaj Bülteni (Eylül- Ekim-Temmuz-Ağustos 2004)

 Çevko (çevre koruma ve ambalaj atıkları değerlendirme vakfı) (2005)

http://www.cevko.org.tr/ambalajlar

 Çevre ve Dayanışma Derneği, 2004 Ambalaj Atıkları

http://www.cigdemim.org.tr/konular/kati

 Gıda Sanayi Dergisi Cilt 6 sayı 5-6-38

 T.C Çevre ve Orman Bakanlı 2005, Kullanılmış Alüminyum Malzemeleri

Geri Kazanımı Prof. Dr. Mustafa Öztürk, http://www.cevreorman.gov.tr

 Camsiad (Cam geri dönüşüm sanayicileri ve iş adamaları derneği) 2005

http://www.camsiad.org.tr

 Özen Cam Sanayii Cam Geri Dönüşüm Süreci, 2005

http://www.ozencammozaik.com/cam_tesis.html

 Öztürk, M 2001 Plastikler ve Geri Kazanılması, Yıldız Teknik

Üniversitesi İnşaat Fakültesi Çevre Mühendisliği Bölümü İstanbul

 Pehlivan. E, Ünal. S, Polimer İşleme ve Geri Kazanımı Sempozyumu Bildiri

kitabı 28

 Kaynak: Dünya Gazetesi

 Kaynak: www.ambalajtasarimi.com

 Kaynak: www.tasarima.com/filizyasa.htm

 Kaynak: www.beraticaret.com